Robin van Tilburg is vader van twee dochters en auteur van het boek “Kickstart je vaderschap”. In dit interview vertelt hij over zijn eigen ervaringen als (aanstaande) vader, over zijn boek en over het belang van betrokken vaderschap voor kinderen, vaders, moeders en de hele samenleving.
Toen Robin een kleine zeven jaar geleden wist dat hij vader zou worden, merkte hij dat zijn rol als (aanstaande) vader van grote meerwaarde was, voor zijn vriendin, zijn dochter, en ook voor hemzelf. Hij dook de wetenschappelijke literatuur in en ontdekte dat een betrokken vader op heel veel fronten voordelen te bieden heeft.
Dat zag hij alleen niet echt terug in de boeken voor vaders die hij tot dan toe had gezien.
“Dat vond ik zo haaks op elkaar staan. Hoe kan het nou dat we dat belang zo weinig terug zien. Daar valt echt wel veel winst te behalen. In de jaren daarna werd mijn tweede dochter geboren, en het was nog steeds hetzelfde, terwijl ik elke keer dacht dat er weleens wat meer aandacht mag komen voor dit aspect.”
In de verbazing van toen ligt de oorsprong van het boek dat Robin vorig jaar heeft uitgebracht: Kickstart je vaderschap. “Op een gegeven moment dacht ik: ik ga erover schrijven. Het begon met persoonlijke blogs, toen dacht ik dat ik het voor een breder publiek toegankelijk wilde maken. Uiteindelijk is dat de opmaat geweest naar m’n boek.”
Het boek is een toegankelijk standaardwerk voor de betrokken (aanstaande) vader geworden: persoonlijke verhalen worden afgewisseld met wetenschappelijke feiten, prikkelende vragen, opdrachten en inspiratie. In 11 korte hoofdstukken, bijvoorbeeld over de “papa-paradox”, over de rol van de vader tijdens de zwangerschap, over taakverdeling tussen vader en moeder, en de combinatie tussen werk en ouderschap.
Robin, wat ben je eigenlijk zelf voor vader?
Dat zou je eigenlijk aan mijn dochters moeten vragen. Ik denk dat ik wel een betrokken vader ben. Ik wil heel bewust bezig zijn met hoe ze zich ontwikkelen. En ik vind eigenlijk alles fantastisch. De oudste zit nu op school, dan wil ik ook gewoon weten wie de klasgenootjes zijn, hoe ze heten. Dus ik probeer echt betrokken te zijn, en ook heel erg van hun behoefte uit te gaan. Gewoon vragen stellen naar wat ze zouden willen doen. We proberen het eigenlijk wel echt met hen samen te doen, binnen de kaders die we als ouders stellen. Dat is de vader die ik wil zijn.
En weet je nog hoe het voor jou was om voor het eerst een zwangerschap van dichtbij mee te maken?
De eerste periode van de zwangerschap was voor mij een beetje onwennig. De buik van Marleen was aan het groeien, ik wist wel dat ik vader zou worden, maar ik had eigenlijk geen idee wat dat inhield. Daarom ging ik ook op zoek naar informatie. Maar ik had wel het gevoel dat dit iets groots was, dat het levensveranderend ging zijn. Dat is ook best wel gek: je wil het ergens begrijpen, je gaat op zoek, maar echt weten hoe het is, dat kon ik pas toen ik mijn dochter daadwerkelijk in mijn handen had. Toen dacht ik: wow! Dat kun je ook bijna niet verwoorden hoe dat dan voelt.
En hoe heb je die negen maanden toen beleefd?
Ik vond het een mooie tijd. Mijn vriendin en ik hebben het echt samen gedaan voor mijn gevoel. We konden er heel veel samen over praten, samen kijken hoe groot het kindje na zoveel weken zwangerschap was, samen naar echo’s gaan en dergelijke. De dingen zoals meegaan naar de verloskundige hielpen heel erg. Dan wordt het tastbaar omdat je voor het eerst het hartje hoort kloppen. Ik heb ook ergens gelezen dat je contact kan maken met je ongeboren kindje, omdat het gehoor al in de vijfde maand ontwikkelt, dus dan ging ik boekjes voorlezen waarop het kindje dan ook echt reageerde door te bewegen. Dat heeft voor mij persoonlijk heel erg bijgedragen aan, ja, de voorpret en de voorbereiding.
Was je toen ook al bezig met wat een betrokken vaderschap voor je zou inhouden?
Ik voelde toen dat ik een actieve vaderrol wilde vervullen, maar er is natuurlijk ook de moederrol. Toen gingen we het gesprek aan van hoe we het gingen regelen met werk en zorg. Mijn vriendin had in haar toenmalige baan meer ambitie dan ik op dat moment in mijn werk had. Dus toen was het voor ons een heel logische keuze dat ik minder ging werken, niet zozeer een idealistisch statement. Maar als je daar later mee naar buiten treedt, dan merk je wel dat dit een beetje afwijkt van de norm. Dat de omgeving daar niet per se altijd klaar voor is of het begrijpt dat je als vader heel actief wilt zorgen.
Waaraan merk je dat dan?
Wanneer ik vertelde dat ik minder ging werken, kreeg ik reacties: huh, en je carrière dan? Hoezo kan je vriendin dat niet doen? Terwijl zij juist heel veel de vraag kreeg of ze niet meer bij haar kind wilde zijn. Dus bij haar merkte ik dat men heel erg op het schuldgevoel ging zitten, en bij mij vond men het gek dat een man minder gaat werken. Tijdens de zwangerschap, als je bij de verloskundige gaat zitten, dan gaat de aandacht naar de vrouw. Dat is op zich logisch want zij draagt het kind en zij heeft dat lichamelijke aspect, maar ik had wel het gevoel: hallo, ik word ook vader en ik zit ook wel met vragen.
Later, bij het consultatiebureau kreeg ik elke keer letterlijk de vraag: ben je lekker een dagje vrij vandaag? Dat is best wel gek, want m’n vriendin zou die vraag nooit krijgen. Of dat ik medicatie ophaal en dan zeggen ze: zeg maar tegen je vriendin dat ze het drie keer per dag moet geven. Dan zei ik: oké, maar dat kan ik ook doen. En dan zeggen ze: ja, maar het is toch wel fijn dat mama het weet, hé. Het is allemaal niet super erg, maar het zijn wel van die typische dingen waaraan je ziet wat voor automatisme het is.
In je boek moedig je aanstaande vaders ook heel erg aan om hun rol echt te pakken, omdat die juist niet zo automatisch op je afkomt. Je moet misschien wel een drempel over, er bewust voor kiezen. Herken je dat?
Ja, je wilt de tijd of aandacht niet opeisen. Ik had zelf ook heel erg het gevoel: het gaat niet om mij, want mijn vriendin is zwanger. Maar ik wil mijn vragen gewoon wel stellen. Als je naar folders of tijdschriften voor ouders kijkt, dan is dat bijna allemaal op de moeder geschreven. Impliciet wordt daarmee, vond ik in ieder geval, de boodschap gegeven dat je als vader er wel een beetje bij hoort, maar meer op papier of zo. Als je die vragen wel wilt stellen, dan voelt het als aandacht vragen waar je misschien geen recht op hebt. Terwijl het voor ons allebei gewoon helpt – het is toch wel fijn als je alle twee weet hoe het zit en hoe het werkt. Want door alles op de moeder te richten wordt ook alle verantwoordelijkheid bij de moeder gelegd. Als je de vader meeneemt vroeg in de zwangerschap, maak je het ook voor de moeder wat makkelijker.
Je boek heet: “Kickstart je vaderschap”. Het is misschien een beetje een inkoppertje, maar: wanneer begint dat kickstarten?
Voor mij tijdens de zwangerschap. Ik heb veel vaders gesproken die een bepaald pad hadden gevolgd waarbij de vrouw alles rondom het kind doet. Dan zeggen ze: dat is nou eenmaal zo gegaan. Dus als je je vaderschap een kickstart geeft, als je gelijk je rol pakt, dan moet je misschien een beetje door de weerstand heen, maar hoe eerder je het doet, hoe makkelijker je het ook kan blijven doen. Als je vanaf het begin al een bepaalde afstand hebt, of het niet doet, of niet gaat doen, dan is het heel moeilijk om het je later alsnog toe te eigenen. Dat is mijn visie erop.
Wat is je wens voor je boek?
Dat het aanstaande vaders kan inspireren die ergens wel voelen dat ze echt een grote rol willen spelen in de opvoeding, en ook als gelijkwaardig opvoeder willen optreden. Dat zij door het boek gesterkt worden, door de verhalen van andere vaders, maar ook door de materie en de wetenschap erachter over de positieve effecten voor je kind, je gezin en jezelf. Dat je het gevoel krijgt dat je als vader van belang bent. Dat klinkt heel zielig, maar zo bedoel ik het niet. Het gaat erom dat je als vader gesterkt wordt in je rol, zeker als je ‘m ook wil pakken. Uit onderzoek blijkt dat een grote groep vaders wel een grote rol wil spelen in het leven van hun kinderen, maar van verschillende kanten op weerstand stuit waardoor ze het uiteindelijk niet doen. En juist die groep zou ik willen bereiken met het boek, om ze een extra zetje te geven om de vader te worden die ze willen zijn.
Dus de omgeving helpt vaak niet mee?
Klopt. Als je bijvoorbeeld minder wilt werken als vader, dan is dat nog steeds een beetje not done in Nederland, in veel gevallen. En je krijgt overal onbewuste signalen dat je als vader qua opvoeding niet gelijk bent aan de moeder: bij de verloskundige, of in zo’n boek van Kluun, zo’n serie op tv als Papadag, of in zo’n reclame van de Albert Heijn. Dan word je niet bepaald gestimuleerd of warm gemaakt, dan ga je jezelf niet naar voren schuiven. Dat wil ik wel met dit boek duidelijk maken, zodat vaders inzien waardoor dat komt.
En wat is de rol van de partners, de moeders?
Ik denk dat dat heel belangrijk is, en in sommige gevallen ook bepalend. Een hoofdstuk in het boek gaat over maternal gatekeeping, een term waar ik toevallig op stuitte. Het leek me wel herkenbaar voor bijna iedereen die ik ken. Als je als vader kort na de bevalling weer gaat werken en je komt thuis en je bent allebei moe en je kind huilt, dan kies je al gauw de weg van de minste weerstand, namelijk: mama krijgt het kind stil, want die weet hoe dat moet, dat kan sneller. Dat is een prima tijdelijke oplossing, maar zorgt wel voor een scheefgroei waardoor moeders manier dé manier wordt. Als je het als vader wil proberen is het al heel snel fout.
Moeders doen het allemaal niet bewust, er zit geen kwaad achter. Zij worden maatschappelijk ook gevormd. Ouderschap staat in Nederland toch wel gelijk aan moederschap. Dus de rol van de moeder is juist heel belangrijk om ook de vader de ruimte te geven om het vaderschap op zijn manier in te vullen, of het ouderschap in ieder geval samen.
Wat heeft het schrijven van het boek jou zelf opgeleverd?
Sowieso dat ik nog bewuster bezig ben met de impact die je als ouder hebt op het leven van je kind. Ik heb zelf twee dochters, en het kan wel beangstigend zijn als je dan in onderzoeken leest hoeveel je als vader kan bijdragen aan het zelfbeeld en de eigenwaarde waarmee een dochter opgroeit. Je moet ook niet te veel stil staan bij die dingen, maar ik vind het wel mooi om me bewust te zijn van wat ik doe. Dat bepaalt ook in grote mate het leven van onze kinderen.
Het schrijfproces was een extra bevestiging van hoe waardevol het is om bewust in je ouderschap te staan. Hoe blij ik ben met hoe mijn vriendin en ik het hebben geregeld, en hoe belangrijk het is dat we altijd met elkaar in gesprek zijn geweest en nog steeds zijn. Communicatie, dat is zo belangrijk. In de hectiek van alledag, als je van luier naar voeding en weer teruggaat, schiet dat er heel vaak bij in. Dan praat je alleen maar over de praktische dingen. Dus dan is het heel belangrijk om ook uit te blijven zoomen. Het schrijven van het boek heeft me gesterkt in het belang van mijn eigen keuzes, onze keuzes. En dat het waard is om daarover te blijven vertellen.
Je bent als vader en professioneel nu al een tijdje bezig met dit onderwerp. Zie je iets veranderen in Nederland?
In 2014 was mijn eerste kennismaking met deze wereld, en ik merk echt wel een verschil nu. Het is steeds gebruikelijker dat vader doordeweeks in de stad is met zijn met kindjes, met luiertas en al. Tijdschriften komen steeds meer met een vadersectie. Het is nog steeds wel een aparte sectie, maar zes, zeven jaar geleden was dat echt een stukje minder. Het onderwerp heeft maatschappelijk gezien momentum.
Wat is je volgende project?
Er valt nog zoveel moois te vertellen dit thema. Ik sluit ook niet uit dat er nog andere boeken zullen verschijnen. Ik heb het nu over de start gehad, maar de echte uitdaging vond ik wat ze ook wel de tropenjaren noemen. De combinatie van slaaptekort, stress, de combinatie werk en zorg. Dat vind ik wel een ding. En ook daar lees en hoor je heel weinig over. Dat lijkt me een heel mooi vervolg op dit boek, omdat die eerste jaren wel bepalend zijn. Een lang verhaal kort: de positieve boodschap van betrokken vaderschap uitdragen op mijn manier. Dat is een beetje mijn missie geworden, bij toeval.